Trận Mogadishu năm 1993 là một trận chiến đấu giữa khoảng 2.000 - 4.000 chiến binh của Liên minh Quốc gia Somali với 160 lính đặc nhiệm, biệt kích của Quân đội Hoa Kỳ tại thủ đô Mogadishu của Somali vào ngày 3-4 tháng 10 năm 1993. Mặc dù số thương vong của phía Somali lớn hơn rất nhiều, song với 19 bính lính chết, 84 binh sĩ bị thương, 1 binh sĩ bị bắt sống, 2 máy bay trực thăng bị bắn rơi bên phía Hoa Kỳ thì trận chiến này đã gây ra một cú sốc thực sự đối với công chúng nước Mỹ. Trận chiến đã được dựng thành phim Black Hawk Down (Diều hâu gãy cánh).
Tháng 1 năm 1991, liên minh các bộ lạc Đại hội Somali Thống nhất đã lật đổ Tổng thống Somali Mohammed Siad Barre. Ngay sau đó, liên minh này chia rẽ thành 2 lực lượng, và cùng với 2 lực lượng khác tại Somali đánh lẫn nhau để tranh giành kiểm soát Somali. Chiến tranh đã làm cho nông nghiệp của đất nước này bị tàn phá, dẫn tới nạn đói rộng khắp. Cộng đồng quốc tế phải tiến hành viện trợ lương thực khẩn cấp cho người dân Somali, nhưng một phần lớn lương thực đã bị các phe quân sự chiếm đoạt. Nạn đói vì thế càng trở nên trầm trọng mà hậu quả là 30 vạn người chết đói và khoảng 1,5 triệu người bị ảnh hưởng. Liên Hiệp Quốc quyết định đưa lực lượng gìn giữ hòa bình của mình đến để bảo vệ việc phân phát lương thực. Chính phủ Hoa Kỳ thì triển khai Chiến dịch Vãn hồi Hòa bình, đưa lương thực và lính thủy đánh bộ đến Somali.
Ngày 5 tháng 6 năm 1993, khi đi vào Mogadishu để tuần tra, lực lượng gìn giữ hòa bình người Pakistan của Liên Hiệp Quốc bị phục kích và hậu quả là 24 người chết. Ngày hôm sau, Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc ra Nghị quyết 637 yêu cầu bắt và xử những phần tử người Somali chịu trách nhiệm về sự việc trên.
Mỹ thành lập một chiến đoàn đặc biệt (TFR) bao gồm lính biệt kích Lực lượng Delta, Lực lượng Biệt kích, lực lượng đặc nhiệm hải quân và một đơn vị không quân. TFR không thuộc lực lượng của LHQ nên có thể chủ động mở các chiến dịch riêng lẻ. Nhiệm vụ chính của chiến đoàn mới là truy bắt tướng Mohamed Farrah Aidid và thủ hạ. Chính trong Chiến dịch Con rắn Gothic mà TFR tham gia, sự kiện đẫm máu có tên gọi Trận chiến Mogadishu xảy ra. Trận đánh này được nhà văn Mark Bowden tái hiện lại trong cuốn Black Hawk Down: A Story of Modern War (Máy bay Black Hawk bị bắn hạ: Câu chuyện về chiến tranh hiện đại) rồi được đạo diễn Ridley Scott dựng thành phim Black Hawk Down vào năm 2001.
Ngày 12 tháng 6 năm 1993, lực lượng đặc nhiệm Hoa Kỳ tấn công vào một khu vực ở Mogadishu mà họ cho rằng là nơi các nhân vật quan trọng của Somali đang trú. Tuy nhiên, trận tấn công chỉ làm cho 73 người Somali cao tuổi thiệt mạng. Quân Somali trả đũa bằng cách xử tử 4 nhà báo nước ngoài, trước tình hình đó, quân đội Hoa Kỳ đã lên kế hoạch tấn công.
Lực lượng Hoa Kỳ đặt dưới sự chỉ huy của tướng William F. Garrison. Trên cơ sở tin tình báo, tướng Garrison quyết định dùng lính đặc nhiệm và biệt kích đổ bộ bằng máy bay trực thăng vào khách sạn Olympic để bắt Omar Salad Elmi và Mohamed Hassan Awale, 2 nhân vật thân cận của Mohamed Farrah Aidid lãnh tụ của Liên minh Quốc gia Somali. Được huy động tham gia chiến đấu gồm có Lực lượng Delta và Đại đội Bravo thuộc Tiểu đoàn 3 Trung đoàn Biệt kích 75 với sự hỗ trợ trên không của Trung đoàn không vận các chiến dịch đặc biệt 160.
Lực lượng của Somali ở Mogadishu lúc đó là lực lượng thuộc Liên minh Quốc gia Somali.
Trận chiến bắt đầu vào chiều ngày 03 tháng 10 năm 1993, khi TFR mở chiến dịch truy quét lực lượng của tướng Aidid. Mục tiêu chính là hai thủ lĩnh của tổ chức Habr Gidr trú tại một địa điểm ở trung tâm Mogadishu. TFR huy động 160 lính, 19 máy bay và 12 xe tham chiến. Theo kế hoạch, Lực lượng Delta sẽ đi trực thăng đổ bộ vào khách sạn Olympic để bắt đối tượng. Lực lượng biệt kích thì chia làm 2 bộ phận. Một bộ phận cũng đổ bộ bằng trực thăng và kiểm soát 4 phía khách sạn Olympic để hỗ trợ Lực lượng Delta. Một bộ phận nữa đi xe Humvee tới mục tiêu để chuyên chở đối tượng và quân lính Hoa Kỳ rút lui.
Trong quá trình đột kích, khi 4 lính biệt kích đu dây từ trực thăng để áp sát mục tiêu, một tai nạn đã xảy ra, binh nhì Todd Blackburn bị tuột tay, rơi từ độ cao khoảng 20m xuống đất và bị thương nặng. Ngay lập tức, phiến quân bao vây khu vực mà quân Mỹ định tấn công. Cuộc chiến ác liệt diễn ra trên từng góc phố. Phiến quân dùng súng phóng lựu bắn trúng một xe tải của Mỹ và sau đó một chiếc trực thăng UH-60 Black Hawk của Mỹ bị trúng đạn RPG vào đuôi và rơi thì tình thế trở nên phức tạp, hai phi công chết tại chỗ.
Nhiệm vụ quan trọng với quân Hoa Kỳ lúc này là vừa phải vận chuyển đối tương và binh sĩ rút lui, vừa phải cứu các phi công và binh sĩ của chiếc máy bay trên. Trong quá trình di chuyển tới nơi máy bay bị rơi, biệt kích Hoa Kỳ chịu hỏa lực dữ dội của dân quân Somali.
Sự phối hợp không tốt giữa lực lượng đột kích và lực lượng đột nhập của Hoa Kỳ. Bên nào cũng chờ bên kia di chuyển tới chỗ mình. Suốt 20 phút chờ đợi nhau, quân Hoa Kỳ bị quân Somali từ khắp nơi trong thành phố đổ ra bắn. Thêm một máy bay UH-60 Black Hawk khác cũng bị trúng đạn RPG và rơi khi đang làm nhiệm vụ thay thế chiếc thứ nhất. Phiến quân Somali ngay lập tức vây lấy khu vực máy bay rơi và bắn chết một số lính đặc nhiệm của Mỹ. Quân đội Hoa Kỳ mất ưu thế đánh nhanh rút nhanh và phải dồn sức cứu các binh sĩ bị thương ngày một nhiều.
Thấy các lực lượng mặt đất chưa kịp tới cứu chiếc trực thăng thứ hai bị rơi, 2 lính bắn tỉa của Lực lượng Delta là Garry Gordon và Randy Shugart nhiều lần đề nghị cho họ đổ bộ từ trực thăng xuống cứu đồng đội. Sau đó, 2 người lính này đều bị giết. Viên phi công lái chiếc trực thăng bị rơi thứ hai là Mike Durant bị quân Somali bắt sống.
Chỉ huy tại chỗ lực lượng Hoa Kỳ xin được chi viện bằng hỏa lực súng máy của trực thăng, nhưng do tình trạng quân và dân Somali lẫn lộn, nên ý đồ này không thể triển khai được. Trong khi tìm cách tiếp cận nơi máy bay rơi, 99 thành viên của TFR bị kẹt lại giữa thành phố Mogadishu trong đêm tối. Một số người bị thương nặng trong khi thuốc men không còn. Họ không có thiết bị nhìn ban đêm nên đành "án binh bất động" để chờ cứu viện. Sau đó, thêm một máy bay Black Hawk bị trúng đạn khi cố gắng bay vào trung tâm Mogadishu để thả đạn dược, thuốc men cùng nước uống cho toán quân mắc kẹt.
Lực lượng tăng viện mặt đất được gửi đến để yểm hộ quân Hoa Kỳ rút lui. Sau đó, Hoa Kỳ phải yêu cầu cả quân của Pakistan và Malaysia đóng gần Mogadishu sử dụng xe bọc thép đến giải cứu. Một đội giải cứu được thành lập, bao gồm cả lính Pakistan và Malaysia với xe tăng và xe bọc thép.
Trận đánh kéo dài từ chiều ngày 3.10 đến rạng sáng ngày 4.10 mới kết thúc. Sau khi chiến dịch giải cứu kết thúc, quân Hoa Kỳ và lực lượng cứu viện rút được hết khỏi Mogadishu dưới làn đạn của đối phương.
Trận đánh làm lực lượng Mỹ thiệt mạng 19 lính, 84 bị thương và một binh sĩ bị bắt.
Số binh lính bị thiệt mạng gồm có:
- Sáu binh sĩ thuộc lực lượng Delta (hai người trong số này là lính bắn tỉa xung phong xuống bảo vệ máy bay rơi, một người chết sau đó 2 ngày trong một vụ tấn công bằng súng cối.).
- Sáu lính biệt kích của Đại đội Bravo.
- Năm binh sĩ của lực lượng Hỗ trợ trên không (bị thiệt mạng do máy bay roi).
- Hai binh sĩ của Tiểu đoàn 2 Trung đoàn bộ binh 45 thuộc Lữ đoàn 2 Sư đoàn Sơn Cước số 10 (bị giết chết khi đến cứu lực lượng đặc nhiệm).
Bên cạnh đó, phía Mỹ còn mất hai chiếc trực thăng Black Hawk (bị bắn rơi tại chỗ) và một chiếc bị thương, một chiếc xe tải bị trúng đạn.
Ngoài ra, một binh sĩ Pakistan và một binh sĩ Malaysia chết khi đến cứu quân Hoa Kỳ. Chín binh sĩ khác bị thương, trong đó có hai của Pakistan, chưa kể đến 24 binh lính Pakistan bị thiệt mạng khi trúng phục kích của dân quân Somali trước trận đánh này.
Số thương vong của phía Somali là rất lớn tuy không có số liệu chính xác nhưng tối thiểu là 133 binh sĩ chết và nhiều người khác bị thương. Trận chiến cũng làm thiệt mạng khoảng 1.000 thường dân Somali, 3.000 người khác bị thương.[cần dẫn nguồn]
Tuy đạt được mục đích là bắt được một số đối tượng bị truy nã. Song thương vong như trên trong một trận đối với các lực lượng đặc nhiệm và biệt kích của Hoa Kỳ được xem là nặng nề. Có phân tích cho rằng sở dĩ quân Hoa Kỳ bị thiệt hại năng như vậy là vì hai nguyên nhân. Một là, tin tình báo (nhất là từ nguồn tại chỗ) không chính xác khiến cho phía Hoa Kỳ không đánh giá đủ lực lượng địch ở Mogadishu. Hai là, lực lượng Hoa Kỳ không nhận được sự hỗ trợ đủ mạnh về phương tiện và khí tài. Trước trận chiến, tướng Garrison đã xin yểm trợ bằng máy bay AC-130 nhưng bị từ chối.
Đây được coi là một chiến dịch thất bại của Mỹ vì họ không bắt được tướng Aidid trong khi lại chịu tổn thất nặng nề. Mãi đến năm 1996, Aidid mới chết sau khi dính đạn trong cuộc đọ súng với một nhóm phiến quân ở Somali. Có thông tin cho rằng Cơ quan Tình báo Trung ương Hoa Kỳ đứng đằng sau cái chết của Aidid nhưng đến nay thì đây vẫn là điều bí ẩn.
Trận chiến Mogadishu với hình ảnh lính Mỹ bị bắt, bị trói và xác họ bị kéo lê trên đường phố trở thành nỗi ám ảnh kinh hoàng đối với quân đội và người dân Mỹ. Chiến trường Somali thường được ví như một chiến trường quỷ ám. Sau trận đánh này, Tổng thống Clinton ra lệnh rút quân khỏi Somalia. Đầu năm 1995, quân Mỹ có trở lại Somalia nhưng là để bảo vệ cuộc rút quân của 6.200 lính LHQ.
Hơn 1 thập kỷ sau, vào đầu năm 2007, Hoa Kỳ lại tiến hành chiến dịch quân sự mới tại vùng đất đầy ám ảnh Somalia. Tuy nhiên, lần này không phải là một cuộc đổ bộ ồ ạt và những trận đánh giáp lá cà như Trận chiến Mogadishu 14 năm về trước mà là vài đợt không kích rời rạc và một loạt hoạt động bí mật.
- Bowden, Mark, Black Hawk Down: A Story of Modern War, Atlantic Monthly Press (1999)
- SGT James Patrick O'Connell, Survivor Gun Battle Mogadishu, US Army Special Forces. (New York City) (1993)
- Clarke, Walter, and Herbst, Jeffrey, editors, Learning from Somalia: The Lessons of Armed Humanitarian Intervention, Westview Press (1997)
- Gardner, Judith and el Bushra, Judy, editors, Somalia - The Untold Story: The War Through the Eyes of Somali Women, Pluto Press (2004)
- Prestowitz, Clyde, Rogue Nation: American Unilateralism and the Failure of Good Intentions, Basic Books (2003)
- Sangvic, Roger, Battle of Mogadishu: Anatomy of a Failure, School of Advanced Military Studies, U.S. Army Command and General Staff College (1998)
- Stevenson, Jonathan, Losing Mogadishu: Testing U.S. Policy in Somalia, Naval Institute Press (1995)
- Stewart, Richard W., The United States Army in Somalia, 1992-1994, US Army Center for Military History (2003)
- Somalia: Good Intentions, Deadly Results, VHS, produced by KR Video and The Philadelphia Inquirer (1998)
No comments:
Post a Comment